ცოტამ თუ იცის, რომ დღევანდელი პოპულარული ტომატის სოუსის ყველა სახეობის საერთო სახელწოდება - კეტჩუპი - თავდაპირველად არ გულისხმობდა მასში პომიდვრის არსებობას. და ამ სახელით სუნელების სამშობლო ჩინეთია.
თუ კეჩუპთან დაკავშირებით პრეტენზიები უნდა გავაკეთოთ, რომელშიც ხილის პიურე დიდ ნაწილს შეადგენს, მაშინ სუფთა პომიდვრის პროდუქტიც უნდა გააკრიტიკოს. ყოველივე ამის შემდეგ, ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული თანამედროვე საკვები პროდუქტი - კეტჩუპი თავდაპირველად ზღვის პროდუქტებისა და მარილის სოუსი იყო.
კეტჩუპი ჩინელების ან მალაიელების გამოგონებაა?
მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ ინგლისურმა ენამ, რომელსაც დღეს წამყვანი პოზიცია უჭირავს, როგორც საერთაშორისო კომუნიკაციის საშუალებას, სინამდვილეში 500-ზე მეტი ენა შეიწოვა. ამ დაბნეულობის უმეტესობა მოხდა ვაჭრობისა და ბრიტანელების მიერ ტერიტორიული საკუთრების გაფართოების მცდელობის შედეგად. ცნობილია, რომ შუა საუკუნეებში მალაიზიის ბაზრის ენა Pidgin გავრცელებული იყო აღმოსავლეთ ინდოეთში და სამხრეთ-დასავლეთ მალაიზიაში.
დასავლეთ ევროპის მოვაჭრეები ყველანაირად ცდილობდნენ იქ მისვლას, რადგან მრავალი სანელებელი, მათ შორის შავი წიწაკა, საერთაშორისო ვალუტის ექვივალენტური იყო. ჯერ არაბებმა, ჰოლანდიელებმა, პორტუგალიელებმა, შემდეგ კი, მე -18 საუკუნეში, და ინგლისელებმა მიზანმიმართულად ჩამოართვეს ინდოელი ვაჭრები თავიანთი "ჭკუა". რამდენიმე კუნძული გახდა ბრიტანეთის საკუთრება, მათ შორის იყო სინგაპური და პენანგი. ამიტომ გასაკვირი არ არის, რომ მალაიური ენის მრავალი სიტყვა არ შემოვიდა ინგლისურად, არამედ ჰოლანდიური და პორტუგალიური ენების მეშვეობით.
ენათმეცნიერები თანხმდებიან, რომ ინგლისური კეტჩუპი მალაიური კეჩაპის წარმოებულია, რომელიც, სავარაუდოდ, ჩინური დიალექტიდან არის ნასესხები, რადგან თანამედროვე მალაიზიის ტერიტორიაზე მრავალი ეთნიკური ჯგუფი არსებობს, რომლებიც ჩინურად საუბრობენ. მოვიდა თუ არა კეტჩუპი ბრიტანელებს მალაიზიიდან თუ ჩინეთიდან, რომლის ტერიტორიაზეც შეეცადა 1600 წელს შექმნილ ბრიტანულ აღმოსავლეთ ინდოეთის კომპანიას, ახლა ძნელი დასადგენია. მაგრამ ის ფაქტი, რომ ჩინელები ათასობით წლის განმავლობაში ამზადებდნენ სოუსს, რომელსაც კოე-ჩიაპი ან კოე-ციაპი ჰქვია, აბსოლუტურად სიმართლეა.
ამ რთული კომბინაციის პირველი ნაწილი ითარგმნება როგორც "ორაგული ან ორაგული" (სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, თევზი), ხოლო მეორე არის მარილწყალში. 554 წლის უძველეს რეცეპტში მარილის გარდა სხვა სანელებლები არ არსებობს. თევზის სოუსის მოსამზადებლად რეკომენდებულია თევზის კი არა, მისი შინაგანი ნაწილის მიღება: ნაწლავები, ყვითელი თევზის შარდის ბუშტები (კეფალი, ზვიგენი). გარეცხილი ინგრედიენტები უნდა დამარილდეს და მჭიდროდ დახურულ ჭურჭელში მზეზე 20 დღის განმავლობაში დატოვონ. ცივ სეზონზე სამჯერ უფრო მეტ ხანს გაწურეთ.
თევზის სოუსის მშვენიერი გარდაქმნები პომიდორში
ამასთან, როდესაც ბრიტანელებმა დააგემოვნეს უცხოური კეტჩუპი, ის უკვე შეიცავს კიდევ ბევრ კომპონენტს: ანკესს, გარსს, ცხელ სანელებლებს. მაგრამ ის მაინც ემზადებოდა დუღილით. კეჩუპს პარკოსნების, კაკლის, სოკოს და ლუდის დამატებაც კი უკვე თავად ინგლისელებმა გამოიგონეს, რომლებმაც ამ სოუსის მომზადება სამშობლოში დაიწყეს. უფრო მეტიც, ყველა ამ პროდუქტმა საბოლოოდ განდევნა თევზი საერთოდ. ერთი სიტყვით, თევზის სოუსისგან მხოლოდ სახელი რჩება. ასე რომ, კეტჩუპი ამ ფორმით კიდევ მრავალი საუკუნის განმავლობაში იარსებებდა, თუ 200 წლის შემდეგ არ ფიქრობდნენ მასში პომიდვრის დამატებაზე.
პირველი გამოცემა, რომელიც ტომატის კეტჩუპის რეცეპტის გასაჯაროებას წარმოადგენს, მერი რენდოლფის მზარეულის წიგნია, რომელიც 1824 წელს გამოქვეყნდა. მე -20 საუკუნის მეორე ნახევარში პომიდვრის კეტჩუპის წარმოებამ სამრეწველო მასშტაბები მიიღო შეერთებულ შტატებში, მაგრამ მისი წარმოება ანტისანიტარიულ პირობებთან იყო დაკავშირებული. გარდა ამისა, მზა პროდუქტი მალფუჭებადი იყო. ჰენრი ჰეინცმა მოახერხა ამ სიტუაციის შეცვლა 1876 წელს, რომელმაც პომიდვრის კეტჩუპის წარმოებაში დაიწყო ვაკუუმის აორთქლების მეთოდის გამოყენება გათბობის გარეშე. შედეგად, სქელი კეტჩუპი შეიძლება უფრო მეტხანს გაგრძელდეს ოთახის ტემპერატურაზეც.
დღეს მრავალი მწარმოებელი აძლიერებს სახამებელს, ფქვილს, ღრძილს ან პექტინს სქელი კონსისტენციისთვის და ტომატის პასტასთან ერთად იყენებენ ვაშლის, ჭარხლის ან ქლიავის პიურეს. სამწუხაროდ, მას არ შეუძლია გააკეთოს არაბუნებრივი ხასიათის საღებავების, გასქელებლებისა და კონსერვანტების გარეშე. ექსტრაკლასის კეტჩუპებში კი ტომატის პასტის წილი მხოლოდ 40% -ს შეადგენს, ხოლო ეკონომკლასის კლასებში - 15%. თანამედროვე კეტჩუპის შემადგენლობაში დაშვებულია დაჭრილი მწნილი ბოსტნეულის, მწვანილისა და დაფქული ცხელი სანელებლების გამოყენება.
