ჩრდილოეთ ამერიკის აღმოსავლეთი და სამხრეთ ამერიკა მონარდას სამშობლოდ ითვლება. ამჟამად 4 სახეობის მცენარეა გაშენებული: ჰიბრიდული, ორმაგი, მუშტი, ლიმონი. მონარდას ყველაზე ხშირად იყენებენ სანელებლად, მაგრამ მას სამკურნალო თვისებებიც აქვს.
მონარდა შეიცავს დიდი რაოდენობით ვიტამინებს, მინერალებს, სიმწარეს, ეთერზეთებს, მთრიმლავ ნივთიერებებს. სურნელოვანი ყვავილები მოიცავს მონარდინს, მონარდინს. მონარდას იყენებენ, როგორც სუნელს, უმატებენ სალათებს და სხვა კერძებს. მცენარე არომატს აძლევს მურაბას, ჟელეს, ჟელეს, კომპოტებს. მას ასევე ემატება ჩაის არომატის მისაღებად. დაკონსერვებისას შეგიძლიათ მონარდა ქილებში მოათავსოთ, ამ შემთხვევაში პროდუქტი უკეთესად იქნება დაცული.
მცენარის ღეროები და ფოთლები აუმჯობესებს საჭმლის მონელებას, ახდენს ორგანიზმზე ბაქტერიციდულ მოქმედებას, ანადგურებს პათოგენურ ფლორას, სოკოებს, ვირუსებს. გარდა ამისა, მონარდას აქვს ანთების საწინააღმდეგო, იმუნომოდულაციური თვისებები, იგი გამოიყენება გრიპის და მწვავე რესპირატორული ინფექციების პროფილაქტიკის საშუალებად, ქრონიკული ბრონქიტის, ბრონქული ასთმის სამკურნალოდ. მონარდას ფოთლები შეიცავს თიმოლს - ნივთიერებას, რომელსაც აქვს ძლიერი სადეზინფექციო ეფექტი, მცენარის ახალი წვნიანი კარგად ეხმარება გრძელი არა სამკურნალო ჭრილობების მკურნალობას. შეგიძლიათ გამოიყენოთ მონარდას ფოთლები, როგორც პირველი დახმარება ჭრილობების, ნაჭრის მისაღებად. საკმარისია ფურცლის ოდნავ ნაოჭება და ჭრილობაზე მიმაგრება.
ყველაზე დიდი რაოდენობით თიმოლი შეიცავს მონარდას ფისტუსში.
მონარდას აქვს ორგანიზმში ჟანგბადის ძალიან მაღალი დონის ნორმალიზების უნარი, რის შედეგადაც ხდება ტოქსიკური ქსოვილის დაზიანების რისკის აღმოფხვრა, უჯრედების ენერგეტიკული პოტენციალი და მათი სიცოცხლისუნარიანობა. თუ რეგულარულად მიირთმევთ მონარდას, ლიპიდების ცვლის მაჩვენებლები გაუმჯობესდება, ქოლესტერინის დონე შემცირდება, სისხლძარღვები გაწმენდილია ათეროსკლეროზული ფოლაქებისგან. ამიტომ, სასარგებლოა მცენარის დიეტაში შეტანა ათეროსკლეროზის მქონე ადამიანებისთვის. მონარდას აქვს ანტიჰელმინთური თვისებები, ის შეიძლება გამოყენებულ იქნას ჭიების გასანადგურებლად.
მონარდას ინფუზიის მოსამზადებლად, ჭიქაში ჩაყარეთ 2 ს.კ. ახალი ან მშრალი ან ფოთლები, დაასხით 200 მლ მდუღარე წყალი, გადააფარეთ პირსახოცი. გაწურეთ 20 წუთის შემდეგ. დალიეთ მეოთხედი ჭიქა ინფუზია დღეში 3-4 ჯერ. მცენარის ფოთლების ღეჭვა შესაძლებელია პირის ღრუს დაავადებების, ღრძილების ანთების, სტომატიტის, აგრეთვე კბილის ტკივილის დროს. მონარდას ეთერზეთი ავლენს სკლეროზულ, სპაზმოლიზურ, ანტისტრესულ ეფექტს. იგი გამოიყენება გარედან ეგზემის დროს, ასევე გამოიყენება თმის გასამაგრებლად. რადიოპროტექტორული თვისებების გამო, აგენტი შეიძლება გამოყენებულ იქნას 1-2 ხარისხის დამწვრობის სამკურნალოდ.
ხალხურ მედიცინაში მონარდას იყენებენ ნაღვლის ბუშტისა და ღვიძლის ფუნქციების გასაუმჯობესებლად, საჭმლის მონელების გასააქტიურებლად, აგრეთვე შარდსასქესო დაავადებების დროს.
მცენარე, ინფუზია, ჩაი, მონარდას ეთერზეთი არ არის რეკომენდებული ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში, 3 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის, აგრეთვე პრეპარატის შეუწყნარებლობისთვის. მონარდას შეუძლია გამოიწვიოს ალერგიული რეაქციები, რაც გამოიხატება კანის გამონაყარებით, შეშუპებით. მსგავსი სიმპტომები შეიძლება გამოიწვიოს არა მხოლოდ დეკორაციებმა და ნაყენებმა, არამედ ეთერზეთის ან მცენარეული ყვავილების არომატის ინჰალაციამ. არ არის რეკომენდებული მონარდას გამოყენება ჰიპერტენზიის დროს; იგი სიფრთხილით უნდა იქნას გამოყენებული კუჭ-ნაწლავის დაავადებების დროს. მცენარის სარგებელი გინეკოლოგიური დაავადებების სამკურნალოდ დადასტურებული არ არის, ხშირად ექიმები არ გირჩევენ მცენარეული ინფუზიებით დაიბანოთ.
